İşten çıkarma süreçleri, güven temeline dayanarak güçlü bir iletişimle yönetilmeli. Doğru yönetilen süreç hem kuruma hem çalışana fayda sağlar. Nadir görülen başarılı işten çıkarmalar örnek alınmalı.
İşten Çıkarmayı Profesyonel Yürütmek
Yollarınızı ayırmayı tercih ettiğiniz çalışanlarınızla nasıl ayrıldığınız kilit bir konu. İki yol var, birincisi süreci doğru yönetip iş ilişkisinin bitmesini hem kurum hem ayrılanlar lehine sonuçlandırabilirsiniz. İkincisi beceriksizce ele alıp hiç düşünemediğiniz yasal yükümlülükler ile karşılaşabilirsiniz. Dahası kurumsal prestij kaybı yaşayabilirsiniz.
Çalışanla iyi ilişkiler içinde yolları ayırmanın pek çok avantajı vardır; hem kuruma, hem çalışana. Faydalar şöylece sıralanabilir:
- Güven ortamı oluşturulduğu için geride kalan nitelikli çalışanların kurumdan ayrılma olasılığını düşürür.
- Yasal süreçler daha ılımlı ilerler. Tazminat talepleri ve işe iade davaları azalır.
- Özellikle ayrılan çalışana yapılan eğitim yatırımıyla desteklenen işten çıkarmalar onları önemsediğiniz mesajı verir. Sadece gidenlere değil kalanlara da pozitif mesaj vererek aidiyet duygusunu besler.
- Kurumun prestiji artar. İşe alımlarda nitelikli aday başvuru sayısı artar.
Sağlıklı İşten Çıkarmalar
Seneler önceydi, Türkiye’deki uluslararası firmalardan biri küçülmeye gideceği için çalışanlarını işten çıkaracaktı. Bana da çıkaracakları çalışanları için eğitim talebi gelmişti. Kurum artık kendilerinde çalışmayacak bu kişilerin daha rahat iş bulabilmeleri için “Mülakat Becerileri” eğitimi aldırmak istiyordu. Tekrar altını çizeyim, birkaç hafta sonra kendi bünyesinde çalışmayacak kişilere eğitim talep ediliyordu. Hangi mülakat tipleriyle karşılaşabilirler, ne tür sorular gelebilir, mülakat öncesi sırası ve sonrasında neler yapılmalı konularıyla ilgili grup grup eğitimler vermiştim ayrılacak kişilere.
Açıkçası kuruma gitmeden önce biraz endişeliydim; neticede işten çıkarılacak insanlarla karşılaşacaktım. Kurumlarına karşı öfkeli olabilirlerdi, üzgün olabilirlerdi, gelecekleri için endişeli olabilirlerdi. Fakat düşündüklerimin tam tersi bir grupla karşılaşmıştım. Mutlu, espri yapan, koşullarıyla barışık insanlarla karşılaştım. İşten çıkarılacak olmalarını “gayet doğal” “iş hayatının bir gerçeği “kurum mecbur olmasa bu kararı almazdı” gibi ifadelerle açıklıyorlardı.
Sebebini anlamak zor değildi; işten çıkarma süreci çok başarılı yönetilmişti ve çalışanlarla çok iyi iletişim kurulmuştu. Çalışanlardan hiçbir şey saklanmamış, şeffaf yönetim anlayışıyla açık iletişim kurulmuştu. Verilen tüm sözler tutulmuş, çalışanın güveni kazanılmıştı. Dahası kurum, kısa bir süre sonra aralarında olmayacak çalışanları için eğitim yatırımı yapmış ve sadece ayrılacak kişilere değil, geride kalanlara da “bizim için değerlisiniz” mesajını vermişti.
Maalesef bu tür örneklerle çok karşılaşmıyoruz. Bu konudaki nadir iyi örneklerden biri olan Honda geçtiğimiz yıllarda tüm sektörlerden çalışanları kendisine hayran bırakmıştı. Biliyorsunuz Honda’nın Türkiye pazarına vedası muhteşem olmuştu.
Bir başka güzel örnek de Airbnb firmasından. 2020 yılında basından şirketin yaşadıkları nakit krizini aşabilmek için çalışanların %25’ini işten çıkaracağını öğrendik. 7 Mayıs 2020 tarihli cnnturk.com sitesinde ayrılan çalışanların hakları şöyle belirtiliyor:
İşten çıkarılanların kendilerini toparlayıp yeni iş bulana kadar destek almaları için çalışanlara, 14 haftalık ücretleri tazminat olarak peşin ödenecek. Ayrıca, şirkette çalıştıkları her yıl için bir haftalık ücret daha ödenecek. Ayrıca, ABD’deki bir yıllık sağlık sigortası kadar da sağlık desteği alacaklar. Yani işsiz kalabilecekleri ilk yıl boyunca sigortaları ödenmiş olacak.
Maalesef güzel örnekler iki elin parmaklarını geçmiyor. Aksi yönde ise pek çok örnek duyuyoruz etrafımızdan. İşten çıkarmayı yönetemeyen yönetimler sayesinde “Bu kadarı da olmaz artık” dedirtecek, gaf niteliğinde işten çıkarmalar gerçekleşiyor. Geçtiğimiz yıllarda yine basından hayretle öğrenmiştik: 900 kişi zoom’da 6 dakika işten çıkarılmıştı.
Yönetim bütüncül yaklaşım gerektirir. İşe alımdan işten çıkarmaya kadar her detayın doğru şekilde ele alınması gerekir.
