Bazı ülkelerde çalışanlar belirli koşullarla iş saatleri dışında gelen arama, e-posta ve mesajlara cevap vermeme hakkına sahipler.
İş Saatleri Dışında Çalışanı Aramak
Eskiden beri var olan mesai saatleri sonrası gelen işle ilgili mesaj ve aramalar, pandemi sonrası iyice arttı. Özellikle uzaktan çalışmanın artmasıyla iş bitim saati de bulanıklaşmaya başladı. Bu yüzden çalışan çalışma saatleri dışında da e postalara bakmak durumunda kalıyor.
Konuyla doğrudan ilgili olmasalar da çoğunlukla bu mesajlaşmalardan cc mağdurları da payını alıyor tabii. Tüm bunlara ilave e posta göndermek için en uygun zaman hangisi araştırmasının sonuçları da çalışanın lehine değil. Böyle olunca da olan iş özel yaşam dengesine oluyor.
Ulaşılamama Hakkı Nedir?
Ulaşılamama hakkı, çalışanların iş saatleri dışında, bir yaptırım ve cezayla karşı karşıya kalma endişesi taşımadan, işle ilgili dijital iletişimi kesebilmelerini anlatır.
Ulaşılamama Hakkının Yararları Neler?
Bu soruyu cevaplamaya tersten başlayalım, yani önce çalışana mesai saatleri dışında da her an ulaşılabildiği duruma bakalım. İş saatleri dışında işle ilgili telefonlara cevap veren, mesajları takip eden, e-postaları yanıtlayan bir çalışanın verimi, üretkenliği, motivasyonu düşebilir. Ayrıca kurumunun kendisine değer vermediğini, saygısızlık yaptığını düşünebilir.
Ulaşılamama hakkı tüm bunları ortadan kaldırır. Çalışan refahını artıran, iş özel yaşam dengesinin korunmasını sağlayan güzel bir uygulamadır. Sadece çalışana değil, kuruma da faydası vardır. Kurumun imajına olumlu katkı sağlamak, sirkülasyon oranını düşürmek, nitelikli çalışanları çekmek, verimliliği ve karı artırmak gibi pek çok faydaya da hizmet eder.
Ulaşılamama Hakkı Hangi Ülkelerde Uygulanıyor?
İş özel yaşam dengesini oturtabilmek için bazı ülkelerde çalışanlara mesai saatleri sonrası “fiş çekme” hakkı tanındığını biliyoruz. Bu ülkeleri şöyle özetleyebiliriz:
- Fransa’da çalışanlar 2017 itibarıyla mesai dışında mesaj ve telefonlarına bakmak zorunda değiller.
- Avrupa Parlamentosu 2021’de, çalışanların iş saatleri dışında işleriyle ilgili e-posta, mesaj ve aramalara cevap vermeme hakları olduğu, bu konuda Avrupa Birliği çapında bir mevzuat hazırlanması gerektiği çağrısında bulundu.
- İrlanda, hem ofis, hem de evden çalışanlar için Nisan 2021’den itibaren çalışanlarına mesai saatleri dışında e-posta ve mesajları yanıtlamama hakkı tanıdı.
Son olarak bu listeye Belçika’da katıldı. Belçika’daki uygulamanın detaylarına 1.4.2023 tarihli ntv.com.tr sitesinden bakalım.
İş Özel Yaşam Dengesini Korumak
İş ve özel hayat dengesini sağlamak adına geçen yıl Belçika federal hükümetinin üzerinde anlaştığı iş gücü düzenlemesi kapsamındaki "bağlantıyı kesme veya fişi çekme" adı verilen uygulama 1 Nisan'dan itibaren başladı.
Buna göre, 20'den fazla kişinin çalıştığı iş yerlerinde mesai saatleri dışında çalışanlar işle ilgili arama, mesaj veya e-postalara yanıt vermeme hakkına sahip olabilecek. Ancak bunun için işverenle çalışanlar arasında anlaşmaya varılmış olması gerekiyor.
Öngörülemez özel ve acil durumların neler olabileceği belirlenerek işverenle çalışanlar arasında bir anlaşma yapılması, uygulamanın bu özel şartlar dışında geçerli olması isteniyor.
1 Nisan'dan itibaren çalışan sayısının 20'den fazla olduğu iş yerlerinde işverenlerin toplu sözleşmelere veya iş yönetmeliklerine "mesai dışında ulaşılamaz olma hakkını" ekleme zorunluluğu bulunuyor.
Belçika'da çalışanların "bağlantıyı kesme" hakkı federal devlet memurları için geçen yıl başlamıştı. Belçika Başbakan Yardımcısı Petra De Sutter, geçen yıl 1 Şubat'ta bir genelge yayımlayarak, federal hükümete bağlı devlet memurlarının iş saatlerinden sonra acil durumlar dışında gelen telefonları veya e-postaları cevaplama zorunluluğu bulunmadığını bildirmişti.
