Türkiye Avrupa'nın en fazla mesai yapan ülkesi. Lakin her zaman fazla mesailerin karşılığı alınamayabiliyor. Yargıtay kararı bu konuyu netleştiriyor.
Fazla Çalışma
Çalışma saatleriyle ilgili sağlıklı kararlar, iş yaşamının daha dengeli ve adil olmasına katkı sağlıyor. Biliyoruz ki iş saatleri dışında çalışmaya zorlanınca üretkenlik düşüyor. Bu durum sadece çalışanın değil, işverenin de verimini olumsuz etkiliyor. Fazla mesai konusu hem çalışanlar hem de işverenler açısından zaman zaman uyuşmazlıklara neden olabiliyor. Üstelik fazla mesai sadece ekonomik bir mesele değil; çalışan sağlığı, psikolojisi ve yaşam kalitesiyle de doğrudan ilişkili.
Uzun çalışma saatlerinin gizli tehlikeleri de bilinmesine rağmen bu konuda kimse elimize su dökemiyor. Malum Avrupa'nın en fazla mesai yapan milletiyiz. Aşağıda detayları paylaşılan Habertürk yazarı Ahmet Kıvanç’ın haberi fazla mesaiye ödenen ücret konusuna açıklık getiriyor.
Fazla Mesai Ödemeleri
Çalışma hayatındaki yüksek tempo çoğu zaman karşılığını bulmuyor. Bu durumdan en az etkilenenler ise toplu iş sözleşmesi kapsamında çalışan ve sendika güvencesine sahip olan kişiler. Öte yandan, sendikasız çalışanların iş sözleşmelerine eklenen “fazla çalışma ücrete dahildir” şeklindeki maddeler, işverenlerin fazla mesai ödememek için kullandığı yasal bir kalkan işlevi görüyor.
İş Kanunu’nda haftalık çalışma süresi en fazla 45 saat olarak belirlenmiş durumda. Bu sınırın üzerindeki her çalışma fazla mesai olarak kabul ediliyor ve bu süreler için işçiye, saatlik normal ücretinin yüzde 50 fazlasıyla ödeme yapılması gerekiyor.
Yıllık bazda ise fazla mesai için bir üst sınır çizilmiş durumda. Taraflar arasında fazla çalışmanın ücrete dahil olduğuna dair hüküm bulunsa bile, 270 saati aşan yıllık fazla mesai için mutlaka ek ödeme yapılması gerekiyor. Kısacası, “fazla çalışma ücrete dahildir” ifadesi 270 saati aşan mesaileri kapsamıyor.
270 Saat Sınırı
Yargıtay’ın kararına göre, fazla mesainin maaşa dahil edilebilmesi sadece yıllık 270 saatle sınırlı. Bu sınır, haftalık yaklaşık 5,2 saatlik fazla çalışmaya, aylık olarak ise ortalama 22,5 saate karşılık geliyor. Örneğin bir çalışan, işyerinde 10 ay 18 gün görev yaptıysa, bu süre için hesaplanan 238,5 saatlik fazla çalışma hakkı aşılırsa, bu sınırın üzerindeki mesailer için mutlaka ayrı ödeme yapılması gerekiyor.
Asgari Ücretlide Fazla Mesai
Yargıtay’ın kararlarında öne çıkan önemli noktalardan biri de çalışanın aldığı maaşla ilgili. Asgari ücretli çalışan kişinin sözleşmesine “fazla mesai ücrete dahildir” şeklinde bir madde eklense bile, fazla mesai yaptırılması yasal kabul edilmiyor. Bu tür durumlar yargıya taşındığında, genellikle işverenin aleyhine karar veriliyor.
Ücret Yerine İzin
Fazla mesai yapan işçiye, ücret yerine izin kullanma hakkı da tanınabiliyor. Bu durumda, her bir saatlik fazla çalışma için 1 saat 30 dakika izin hakkı verilmesi gerekiyor. Bu uygulamanın geçerli olabilmesi için çalışanın yazılı onay vermesi ve bu izni 6 ay içinde kullanması şart. Ayrıca bu izinler, yıllık izin ya da resmi tatil günlerinin yerine sayılamıyor.
Diğer yandan, fazla mesai ücretine ilişkin dava açmak isteyen bir çalışan, yalnızca geriye dönük son 5 yıllık süre içindeki alacaklarını talep edebiliyor. Bu nedenle, zaman aşımı süresi hak kaybı yaşamamak adına büyük önem taşıyor.
